တစ်ပိုင်းတစ်စ နဂ္ဂတစ်များ

၂၀၁၅၊မလေထုတျ ၊ မောျကှနျးမဂ်ဂဇငျး အမှတျ(၂၃) မှ အမေ့ခံဆောငျးပါးဖွဈပါသညျ။

မောငျဥယြာဉျ ရေးသညျ။                     

လဟောပွငျက ဖြာကွမျးကာထားတဲ့ ရုပျရှငျရုံထဲမှာ မှုနျမှုနျတုနျ တုနျဖွဈနတေဲ့ ရုပျရှငျကားတှကေို ငှတေဈကပြျပေးပွီး ကွည့ျခဲ့ဖူး ပါသလား။ ပိတျကားထောငျရုပျရှငျရုံတှကေ ပေးတဲ့ ရသကို ခံစား ဖူးပါသလား။ ပိတျကားထောငျရုပျရှငျရုံတှမှော မွို့လယျက ရုပျရှငျ တှလေို ဒီစီတို့၊ စတောလျတို့ဆိုတဲ့ အဆင့ျမွင့ျထိုငျ ခုံနရောတှေ မပါဘူး။ ရုပျရှငျကွည့ျပရိသတျတှအေားလုံး ဖိနပျ ဖငျခုထိုငျပွီး ကွမျးတဈပွေးတညျးကွည့ျခဲ့ကွရတယျ။ ကြှနျတောျတို့ရဲ့ ငယျ ဘဝတဈစိတျတဈပိုငျးတှလေညျး ပိတျကားထောငျ၊ ရုပျရှငျတှေ ကွည့ျပွီး ဖွတျသနျးခဲ့ကွရတာ အမှတျရမိတယျ။

ပိတျကားထောငျရုပျရှငျတှကေ အမြားအားဖွင့ျ ဘုရားပှဲ၊ ကြောငျးပှဲရှိတဲ့ ရာသီတှမှောသာ ရောကျလာကွတာပါ။ မှုနျတုနျ တုနျ ဝါးတားတား ဂိတျရှိုးပိုစတာကွီးတှကေို ကွည့ျပွီး ပွသမယ့ျ ဇာတျကားကို ခန့ျမှနျးကွရတာ အမော။ ဂိတျရှိုးပိုစတာမှာ သတျ ကွပုတျကွတဲ့ အခနျးတှကေို ရေးဆှဲထားပမေယ့ျ တကယျပွတော့ အဲဒီအခနျးက တဈကားလုံးမှာ တဈခနျးလောကျ ပါတာမြိုးလညျး ရှိတတျတယျ။ ဂိတျရှိုးပိုစတာတှကေ မြားသောအားဖွင့ျ ဘရုစ်စလီ နံခပြျကူနဲ့ သရုပျပွနတေဲ့ ပုံရယျ၊ အမီတာဘဂမြျးရဲ့ ရုပျပုံတှရေယျ သာ မြားတယျ။ တဈခါတလတေော့ ဂေါျဇီလာနဲ့ ကငျးကောငျလို ကားမြိုးတှလေညျး ပါတတျတယျ။ ဂေါျဇီလာရုပျရှငျကားမှာ ဂေါျဇီ လာပါးစပျထဲက မီးတှေ မှုတျထုတျတဲ့ ဇာတျဝငျခနျးကို ရုံပေါကျဝ မှာ ခြိတျဆှဲထားလေ့ရှိတယျ။

ရုံဝငျခကလညျး ပေါပေါပဲပဲပါပဲ။ ကလေး တဈကပြျ၊ လူကွီး နှဈကပြျ၊ ရုံဝငျခတဈကပြျကို မကွည့ျဖွဈတဲ့ ပှဲတှလေညျး မနညျး လှဘူး။ သူငယျခငြျးတဈယောကျက ပိတျကားထောငျရုပျရှငျတှေ အမွဲကွည့ျတယျ။ ကွည့ျပွီးရငျလညျး ဇာတျလမျးကို စီကာပတျကုံး ပွောပွတယျ။ ကြှနျတောျတို့ မကွည့ျဖွဈတဲ့ ဇာတျကားတှကေို သူ့ ဆီက ဇာတျလမျးအကဉြျးနားထောငျရတယျ။ သူက ဇာတျလမျး အသေးစိတျက အစ မှတျမိတယျ။ တဈခါတလေ ကိုယျတောျခြော က ကွည့ျပွီး မပွောဘဲ အိုကျတငျခံတဲ့အခါတှလေညျး ရှိတယျ။ မုန့ျလေး၊ ဘာလေးဝယျကြှေးပါမှ ပွောပွတယျ။

အဲဒီခတျေ၊ အဲဒီအခါတုနျးက သီးခွားဖြောျဖွရေေးကလညျး ရှိတာမဟုတျဘူး။ မှုနျတုနျတုနျဝါးတားတား ပိတျကားထောငျရုပျ ရှငျသညျပငျ ကြှနျတောျတို့ငယျဘဝရဲ့ ဧရာမ မဟာအခှင့ျအရေး၊  တဈခါတလတေော့လညျး ရုပျရှငျပွတဲ့သူဖွဈရငျ သိပျကောငျးမှာ ပဲ ဆိုတဲ့ ကလေးအတှေးတှေ တှေးခဲ့ဖူးတယျ။ ရုပျရှငျတှအေမြား ကွီးကွည့ျရမယျဆိုတဲ့ မြှောျလင့ျခကြျလညျး ပါတာပေါ့။

ရုပျရှငျပွတဲ့သူတှကေ ပရိသတျအကွိုကျသိတယျ။ ရုပျရှငျ ဇာတျကားနာမညျကို သူတို့စိတျကွိုကျ ပေးပဈကွတာခညြျးပဲ။ ပါ ရာမောင့ျကုမ်ပဏီတို့၊ ဝါနာဘရားသားကုမ်ပဏီတို့မြား သိရငျ သွခြ လောကျတယျ။ ကွယျတာရာစဈပှဲ (Star War) ရုပျရှငျကို အမညျ ပေးထားတာက လူကို နထေိ၍ အရညျပြောျခွငျးတဲ့။ ကှနျဖူးမငျး သား ဘရုစ်စလီရဲ့ ဇာတျကားနာမညျက ဘရုစ်စလီရဲ့ ဒေါသလကျသီး တဲ့။ ကြှနျတောျတို့မှာလညျး အဲဒီလို ထငျရာဘာသာပွနျတဲ့ ရုပျရှငျ ကားတှကေိုပဲ တခုတျတရ တိုးဝှေ့ကွည့ျခဲ့ရသဗြာ။

ရုပျရှငျမပွခငျ ဇာတျလမျးအကဉြျးကို လောျစပီကာနဲ့ ကွောျငွာသေးတာကလား။ ‘ဒီနေ့ည အောငျမငျ်ဂလာမဟာမှာ ပွသမယ့ျ ရုပျရှငျကားကွီးကတော့ လူကို နထေိ၍ အရညျပြောျ ခွငျး၊ ဘယျလိုအရညျပြောျမလဲဆိုတာ သိခငြျကွတဲ့ ပရိသတျကွီး အနနေဲ့ နရောကောငျးရရနျ စောစောကွှရောကျခဲ့ဖို့ အကြိုးမြှောျ ၍ နှိုးဆောျလိုကျရပါသညျခငျဗြာ။ မကွည့ျရ မရှိရလအေောငျ ဝီရိ ယလေးထား၊ ဝါယမလေးစိုကျပွီး လာကွည့ျကွဖို့ ဖိတျမန်တက ပွု လိုကျရပါတယျခငျဗြာ’

ကြှနျတောျတို့ကလေးတဈသိုကျကတော့ ကွောျငွာသံ ကွားလိုကျတာနဲ့ ဖငျတကွှကွှဖွဈရစမွဲ။ သူငယျခငြျးတှကွေားမှာ ရုပျရှငျဇာတျကားအကွောငျး လူတှငျကယြျလုပျပွီး ပွောခငြျလှပွီ။ ပိတျကားထောငျရုပျရှငျရုံရဲ့ တငျသမြှကားတိုငျးကို ကွည့ျခငြျပေ မယ့ျ ကြှနျတောျတို့အားလုံးမှာ ဘဏ်ဍာရေးဘတျဂကြျက အကန့ျ အသတျရှိတယျ။ ဒီတော့ မွနျမာပီပီ ဉာဏျနီဉာဏျနကျထုတျပွီး စဉျးစားကွရတယျ။

သူငယျခငြျးတှေ စုဝေးတိုငျပငျပွီး ကိုယျမကွည့ျဖွဈတဲ့ကား ကို သူငယျခငြျးတှေ ကွည့ျခိုငျးကွရတယျ။ ကွည့ျပွီးရငျ ဇာတျ လမျးအကဉြျးပွောပွကွရတယျ။ ကိုယျကွည့ျခငြျတဲ့ ရုပျရှငျကားနဲ့ သူငယျခငြျး ကွည့ျခငြျတဲ့ကား တူနရေငျ အခငြျးခငြျး ညှိကွရပွနျ တယျ။ ကြှနျတောျတို့ခတျေကတော့ ပိတျကားထောငျရုပျရှငျကွည့ျ ဖို့အရေး ဗွဟ်မာပွညျက အပျတဈစငျးနဲ့ လူ့ပွညျက အပျတဈစငျးထိ ဖို့ထကျ ပိုခကျတယျဆိုရမလားပဲ။

တကယျတော့ ပိတျကားထောငျရုပျရှငျအမြားစုက ရုပျရှငျ တဈကားလုံး အပွည့ျအဝကွည့ျကွရတယျဆိုတာ ကွုံတောင့ျကွုံ ခဲကိစ်စတဈခု။ ရုပျရှငျကားအမြားစုက မှုနျတုနျတုနျတှသော မြား တယျ။ ရုပျရှငျပွတဲ့ ဖလငျတှကေလညျး အိုဟောငျးဆှေးမွည့ျနတေဲ့  ဖလငျတှသော မြားတယျ။ တခြို့ရုပျရှငျကားတှကေ အစမပါ၊ ရုပျ ရှငျကားတခြို့က အဆုံးမရှိ၊ ရုပျရှငျကွည့ျပရိသတျက ကိုယ့ျဘာ သာ ဖွည့ျတှေးကွရတယျ။

ဗီဒီယိုဆိုတာ အဝေးကွီးလိုသေးတဲ့ ကာလ။ တီဗီတှတေော့ စပေါျလာပွီ။ ၁၉၈ဝ ပွည့ျလှနျနှဈတှေ ဖွဈမှာပေါ့။ ရုပျမွငျသံကွား စကျဆိုတာသညျပငျ လူကုံထံတှရေဲ့ ဂုဏျရညျပွပစ်စညျး။ ဧည့ျခနျး ထဲက ရှိုးကေ့ဈဗီရိုထဲမှာ အခန့ျသားနရောပေးပွီး အရေးတယူ လုပျကွရတဲ့ ကာလတှေ။ ကြှနျတောျတို့အိမျမှာ တီဗီမရှိတော့ တီ ဗီရှိတဲ့ အိမျတှမှော တခုတျတရ သှားကွည့ျကွရတယျ။ အဲဒီလို ကွည့ျခှင့ျရဖို့အရေး အိမျကွီးရှငျတှရေဲ့  မကြျနှာရိပျမကြျနှာကဲ ကွည့ျကွရသေးတာကလား။ တီဗီကွည့ျနရေငျး နကွောစေ့မစား ရဲဘူး၊ စကားမပွောရဲဘူး၊ နောကျဖေးနောကျဖီ မသှားရဲဘူး၊ အိမျ ရှငျတှေ ငွိုငွငျမယ့ျကိစ်စ ဘာမှ မလုပျရဲဘူး ဆိုပါတော့။

အဲဒီတုနျးက ကြှနျတောျတို့ကွည့ျခဲ့ရတဲ့ တီဗီဇာတျလမျး တှကေ အမြားကွီးပဲ။ ဥည အ့န ြှသေိ ဆိုတဲ့ ဆိုငျကယျစတန့ျ ဇာတျကားပါတယျ။ On the Road ဆိုတဲ့ ဒေါျလာခွောကျသနျးတနျလူသားဆိုတဲ့ ဇာတျကားလညျး ပါတာ ပေါ့။ စနေ၊ တနငျ်ဂနှနေေ့လယျတှမှောတော့ တယျလီမန့ျဆိုတဲ့ အံ့ဖှယျပွိုငျပှဲလာတယျလေ။ ကာတှနျးကားလညျး လှှင့ျခဲ့တာပဲ။ တှနျအငျနျဂယြျရီတော့ မဟုတျဘူး၊ သဈတောကျငှကျကာတှနျး ကား။ တနငျ်ဂနှညေတှမှောတော့ မွနျမာရုပျရှငျကားတှေ လှှင့ျခဲ့ တာပေါ့။ ဗိုလျအောငျဒငျဇာတျကားတို့၊ အကာက အခစြျ၊ အနှဈ က မတေ်တာတို့ ဇာတျကားတှဟော တီဗီက လှှင့ျတာကို ကွည့ျခဲ့ရ တဲ့ ကားတှေ ဖွဈတယျ။

မှတျမှတျရရ ကြှနျတောျတို့ တီဗီကွည့ျနတေုနျး မီးပကြျသှား တော့ လူတဈယောကျက တီဗီကို ဓာတျမီးနဲ့ ထိုးကွည့ျပါလရေော။  အိမျရှငျတှကေ ထိတျထိတျပြာပြာဖွဈပွီး တီဗီကို ဓာတျမီးနဲ့ ထိုး မကွည့ျဖို့ ဝိုငျးပွောကွတယျ။ ဓာတျမီးအလငျးရောငျကွောင့ျ တီဗီ ပကြျမှာ စိုးလို့တဲ့။ အဲဒီအဖွဈအပကြျက တကယျဖွဈပကြျခဲ့တဲ့ ထရူးစတိုရီ (The Six Million Dollar Man) တဈပုဒျဖွဈတယျ။

ပိတျကားထောငျရုပျရှငျတှကေ မွို့ကွီးပွကွီးတှမှော ပွရငျ နိုငျငံခွားရုပျရှငျတှသော အဓိကထားပွကွတယျ။ မွို့ပွမှာ ရုပျရှငျ ရုံတှကေ မွနျမာကားပွနတောဆိုတော့ ပိတျကားထောငျရုပျရှငျရုံ တှေ မတိုးနိုငျဘူး။ နယျတှမှောတော့ မွနျမာကားရော ကုလား ကားပါ အစုံပွတယျ။ တဈခါတလေ ဂပြနျကားလညျး ပါတာပဲ။ တရုတျကားလညျး ပါတဲ့အခါ ပါတယျ။ ကြှနျတောျတို့ နှဈနှဈခွိုကျ ခွိုကျကွည့ျခဲ့ရတဲ့ သိုငျးကားက ဒေးဗဈခနြျးနဲ့ တီလုံး။ အစှယျဖှေး ဖှေးနဲ့ ငါးမနျးရုပျပိုစတာကွီးတှေ ရုံမှာ ခြိတျထားတဲ့ ဇာတျကားနာ မညျက Jaw တဲ့။ ငါးမနျးရုပျရှငျ ဘယျလောကျအထိ ရုပျရှငျကွည့ျ ပရိသတျကို လှှမျးမိုးသလဲဆိုရငျ ကြှနျတောျတို့အဈကိုတှရေဲ့ လကျ ဖြံမှာ ငါးမနျးရုပျဆေးမငျကွောငျ ထိုးကွတဲ့အထိ ဆိုပါတော့။

ရုပျရှငျပွတဲ့ စကျဆရာတှကေ နယျတှရေောကျရငျ သိပျပွီး ဘဝငျကိုငျတာ။ တဈနှဈနလေို့ တဈခါလာဖို့ မသခြောတဲ့ စကျအဖှဲ့ ဆိုတော့ သူတို့ရောကျတဲ့နရော လကျညှိုးòနျရာ ရဖွေဈတော့ တာပဲ။ စားဖို့သောကျဖို့၊ နဖေို့ထိုငျဖို့ ဘာမှ ပူစရာမလို။ ရှာတဈရှာ ရောကျလို့ စတညျးခရြငျ ရှာခံတငျမကဘူး၊ ရှာနီးခြုပျစပျရှာက လူ တှကေပါ လာပွီး ဧည့ျခံကွရတာ။ ကိုယျတောျခြောစကျအဖှဲ့က ထမငျးစားပွီးရငျ သနပျဖကျဆေးပေါ့လိပျ ကိုယျစီခဲလို့ ဆကျရကျ မငျးစညျးစိမျခံကွသေးတယျ။ အခြိုပှဲတှကေလညျး စားပှဲဝိုငျး အပွည့ျ။ အလှူအိမျက ဘုနျးကွီးဝိုငျးကနြတောပဲ။

ပိတျကားထောငျရုံထဲဝငျပွီးရငျ ထှကျခငြျတိုငျး ထှကျလို့မရ ဘူး။ ကြှနျတောျတို့ရဲ့ လကျဖြံမှာ တံဆိပျတုံး အပေါကျစောင့ျက ထု ပေးလိုကျတယျ။ ရုံဝငျခမပေးဘဲ ကွည့ျခငြျသူတှကေ လကျဖြံက တံဆိပျတုံးပေါျမှာ တံတှေးဆှတျပွီး ရုံဝငျခမပေးရသူရဲ့ လကျဖြံပေါျ ဖိခလြိုကျတယျ။ အဲဒီလိုလုပျရတာလညျး ပညာတော့ ပါတယျ။ အခြိနျအဆမှနျဖို့ လိုသလို သပျရပျဖို့လညျး လိုတယျ။ မငျတှေ ပကြျကုနျရငျ နှဈယောကျစလုံးရဲ့ ရုပျရှငျကွည့ျခှင့ျ ဆုံးရှုံးသှားနိုငျ တယျလေ။

ပိတျကားထောငျရုပျရှငျတှကေ အမြားအားဖွင့ျ သုံးကား ပေါငျး မိုးလငျးပွလေ့ရှိတယျ။ အခုခတျေလို ဖြောျဖွရေေးကလညျး ဖောဖောသီသီမရှိတော့ ပိတျကားထောငျရုပျရှငျကိုပဲ တနျဖိုးထား ကွည့ျခဲ့ကွရတယျ။ ဒီရုပျရှငျမှ မကွည့ျရငျလညျး တခွားကွည့ျစရာ က မညျမညျရရ မရှိဘူးလေ။ နယျမွို့တှဆေို ပိုဆိုးတာပေါ့။ မွို့ကွီး ပွကွီးမှာတော့ အငွိမ့ျပှဲ၊ ဇာတျပှဲကွည့ျခငြျရငျ ကွည့ျလို့ရနိုငျပေ မယ့ျ နယျမွို့တှမှော အငွိမ့ျပှဲ၊ ဇာတျပှဲကလညျး တဈနှဈနလေို့ တဈ ခါသခြောတာ မဟုတျဘူး။ ဘုရားထီးကလညျး နှဈတိုငျး အသဈ လဲနတော မဟုတျသလို ရှာဦးကြောငျးဆရာတောျကလညျး တဈ နှဈတဈပါး ပြံလှနျတောျမူနတော မဟုတျဘူး။ ဒီလို ပိတျကား ထောငျရုပျရှငျလေး လာပါမှ၊ ကွုံကွိုကျပါမှ ကွည့ျကွရတာဆို တော့ ရောကျတဲ့အရပျတိုငျးမှာတော့ ရုံပွည့ျပွီဆိုငျးဘုတျ ခြိတျ ကွရစမွဲ။

ကြှနျတောျတို့လူလားမွောကျခြိနျမှာတော့ ပိတျကား ထောငျရုပျရှငျရုံတှရေဲ့ ဘဝဟာ သူတို့ပွတဲ့ ရုပျရှငျတှလေိုပဲ မှုနျဝါး ဝါးဖွဈလာတယျ။ ဗီဒီယိုပွတဲ့ ရုံတှေ ပေါျလာပွီလေ။ ဗီဒီယိုခတျေ ဦးမှာ ထှနျးလုံရှိနျတို့က ရာဇဝငျသမိုငျးကားတှနေဲ့ ဝငျငှကေောငျး ခဲ့ဖူးတယျ။ အမျတီဗီခှတှေလေညျး သူ့ထကျငါ အပွိုငျထုတျခဲ့ကွ ပသေပေါ့။

ရုပျရှငျမငျးသားကွီးတဈယောကျက သူ့ရဲ့ အမျတီဗီသီခငြျး ခှကေို မွို့တောျခနျးမမှာပဲ သူကိုယျတိုငျ လာပွတော့မလိုလို ကွောျငွာထိုးခဲ့သေးတာလညျး အမှတျရမိတယျ။ ထူးထူးခွားခွား အဲဒီခှမှော မငျးသမီးက ‘ဒီသီခငြျးတှဆေိုနရေငျ မလိုကျခဲ့နဲ့နောျ’ လို့ တဈကားလုံးမှာ အဲဒီတဈခှနျးပဲ ပွောသှားတယျ။ ဒီအထဲ မငျး သားကွီးက အဲဒီအခှမှော ဆေးပေါ့လိပျကွောျငွာကို အတညျ ပေါကျကွောျငွာပေးသှားသေးသဗြာ။ ငှရှောတတျတဲ့နရောမှာ မငျးသားကွီးကို မီတဲ့ မငျးသားတဈယောကျမှ မတှေ့ဖူးဘူး။ ဈေး ကှကျစီးပှားရေးဆိုတဲ့ စကားလုံး ဘယျသူမှ မသုံးသေးခငျအခြိနျ မှာ ကွောျငွာကို ဘယျလိုလုပျရမယျဆိုတာ ကောငျးကောငျးသိ သှားခဲ့တယျ။

ဗီဒီယိုခတျေဦးမှာ ရဲကိုကိုတို့၊ ရဲမငျးပိုငျတို့ရဲ့ အသတျအပုတျ၊ အထိုးအကွိတျကားတှလေညျး ဈေးကှကျမှာ အောငျမွငျခဲ့တယျ။ ဗီဒီယိုဇာတျကားမပွခငျ စတိတျရှိုးခှထေိုးထားပွီး ပရိသတျကို ဗီဒီ ယိုရုံတှကေ ဧည့ျခံသေးတာပေါ့။ လှှမျးမိုးရဲ့ မိုးစကျတငျလသေီခငြျး ဆိုရငျ မိုးရှာထဲမှာ ထီးလေးဆောငျးပွီးဆိုတာ မှတျမိတယျ။ မဆှေိ ရဲ့ စိတျညဈရငျ ဂဈတာတီးပါလားကိုကိုရယျသီခငြျးက ဂဈတာ အကွီးကွီးဘေးမှာ မဆှေိထိုငျဆိုတာလေ။ နောကျတဈနေ့ပွမယ့ျ ကားကို နမူနာက ပွသေးတာ။ ပရိသတျကွိုကျလောကျမယျထငျ တဲ့နရောကို ရုပျရှငျပွသူတှကေ ကွိုကွည့ျပွီးမှ ပွကွတာပါ။

အခုတော့လညျး ဗီဒီယိုပွတဲ့ အောကျစကျဆိုတာသညျပငျ ရှေးဟောငျးပစ်စညျး ဖွဈသှားပါရောလား။ အိမျတိုငျးစေ့နီးပါး တီဗီ တှေ ရှိလာပွီ။ အခပေးရုပျသံလိုငျး တပျဆငျထားကွတဲ့ အိမျတှေ လညျး မနညျးဘူး။ ဗီဒီယိုပွစကျနရောမှာ ဒီဗီဒီစကျတှကေ အစား ထိုးနရောယူခဲ့ပွနျပေါ့။ အဲဒီဓာတျပွားစကျတှေ ပေါျဦးပေါျဖြားမှာ သီခငြျးတဈပုဒျ ကပြျငါးဆယျပေးပွီး ဆိုခဲ့ဖူးတယျ။ အခုတော့ လညျး သီခငြျးတဈပုဒျ ငါးဆယျပေးဆိုခဲ့တယျဆိုတာသညျပငျ ပါး စပျရာဇဝငျတဈပုဒျဖွဈခဲ့ပွီ။ အိမျတိုငျးနီးပါး ဒီဗီဒီစကျတှကေ ရှိ နကွေပွီလေ။

အခုတော့လညျး ပိတျကားထောငျဆရာတှေ ဘာလုပျကိုငျ နကွေပါလိမ့ျ သိခငြျစမျးပါဘိ ။   ။

အမျိုးအစား - အက်ဆေး

"Myanmar Observer Media Group [MOMG] was founded in 2011 with aims to deeply observe challenging issues of Myanmar, to strongly encourage policy change through in-depth and investigative stories, and to vastly improve journalism skills among local journalists through trainings and workshops. The first edition of Mawkun came out in August 2012 after the censorship board was abolished. The magazine is published in Myanmar Language and its normal size is around 120 pages."